مشکلات و مسائل کودکان طلاق (قسمت دوم)

فرزندان خانواده‌های از هم پاشیده در ادامه زندگی با مشکلات متعددی روبرو می‌شوند
بنا به نتایج تحقیقاتی صورت گرفته این کودکان عمدتا از نظر درسی پایین‌تر از سایر همکلاسی‌هایشان که در خانواده‌ای موفق زندگی می‌کنند، قرار می‌گیرند و در مدرسه و خانه احساس تنهایی، ناراحتی و دلشوره دارند و همین موضوع سبب می‌شود بیشترشان تمایلی به تحصیلات دانشگاهی نداشته باشند. این کودکان پیش از جدایی والدین هرگز نشانه‌های منفی در درس و یا رفتارشان نداشته‌اند اما با قطعی شدن جدایی‌، مشکلات به یکباره شروع می‌شود.
این تحقیقات به مدت 5 سال در شهرهای مختلف آمریکا صورت گرفته و بیش از 3850 کودک از سن 4 سال به بالا مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
هیون کیم سر تیم تحقیق در دانشگاه ویسکانسین در این زمینه می‌گوید: «این کودکان در برخی درس‌ها از جمله ریاضی به شدت دچار مشکل می‌شوند و رفتارهای درون‌گرایانه پیدا می‌کنند و آموزش بعضی از مهارت‌ها به آنها دشوارتر از سایر دانش‌آموزان است. ما پیش از این تصور می‌کردیم این روند پیش از جدا شدن والدین و به واسطه رفتار سرد آنها نسبت به هم شروع می‌شود اما تحقیقات خلاف این موضوع را ثابت کرد.»
همچنین انتقال کودکان از پدر به مادر و یا بالعکس و دیدارهای جداگانه می‌تواند در ایجاد ارتباط این کودکان با هم سن و سالانشان اختلال ایجاد کند. شرایط بد اقتصادی درخانواده‌های از هم پاشیده از دیگر عواملی است که تاثیر منفی روی ذهن کودکان طلاق گذاشته و در حین تحصیل و پس از آن به شخصیت اوضربه می‌زند.

با بچه های طلاق چه کنیم؟

به اعتقاد روانشناسان و کارشناسان علوم اجتماعی دسته‌ای از کودکان پس از جدایی و طلاق والدین وضعیتی نابسامان پیدا می‌کنند که حتی با آینده، وضعیت تحصیلی و ابعاد شخصیتی آنها در ارتباط است، زیرا برخی از کودکان در سنی هستند که پذیرش برخی مسائل برایشان قابل درک نیست.

فرزندان پس از طلاق

فرزندان به لافاصله بعد از جدایی والدینشان از یکدیگر تبدیل به کودکان تک‌سرپرست و یا تک والد می‌شوند و براساس قانون یکی از والدین در طول هفته و یا ماه، مدت زمانی را به فرزندش اختصاص می‌دهد و در این مدت زمان اندک و کوتاه با یکدیگر زندگی و معاشرت می‌کنند.

دکترعلیرضا شریفی یزدی، جامعه‌شناس و عضو پژوهشکده خانواده، درباره وضعیت کودکان بعد از طلاق والدین می‌گوید: زن و مرد بعد از جدایی باید درباره فرزندان، مسائلی را حائز اهمیت بدانند و آگاه باشند وظایف پدر و یا مادر بودن، هنوز به عهده آنهاست و آنها باید به تمام وظایف، مسئولیت‌ها و رسالت‌هایی که از قبل بر عهده داشتند، همچنان اهمیت بدهند. اصلی‌ترین و مهم‌ترین این وظایف پرورش یک فرزند سالم به لحاظ روانی و تربیتی است.

والدین موظف هستند بعد از طلاق فرزند یا فرزندانی را تربیت کنند که دارای روح و روانی سالم و ارتباطات اجتماعی مناسب و براساس هنجارهای جامعه دارای اصول تربیتی مطلوب باشند.

این جامعه‌شناس در ادامه می‌گوید: برخی والدین سعی دارند محبت و عاطفه فرزند را بعد از جدایی نسبت به والد دیگر کاهش دهند و این کار را از طریق تخریب وجهه، چهره و یا شخصیت والد دیگر می‌کنند. همچنین تنش‌ها، ناراحتی‌ها و مشکلاتی را که درگیر آن هستند، با رفتارهای غیراصولی به کودک منتقل می‌کنند.

از دیدگاه دیگر، عصبانیت‌هایی که از همسر سابق دارند در قالب‌های کلام و نگاه و به شکل‌های دیگر به فرزند انتقال می‌دهند در حقیقت آن دسته از والدین به لحاظ روانی کودکی را وارد جامعه می‌کنند که به لحاظ تربیتی دارای مشکلات فراوانی است.

دکتر محسن ایمانی، روانشناس و مدرس دانشگاه می‌افزاید: بعد از طلاق فرزندان در حقیقت دو نقش را ایفا می‌کنند و یکی از نقش‌های آنها، عامل واسطه‌ای و پیوند دوباره پدر و مادر هستند.

گاهی اوقات پدر و مادر قصد دارند همزمان کودک را ملاقات کنند و کودک وسیله دیدن مکرر آنها می شود و این دیدارها و گفت‌وگوها باعث می‌شود آنها دوباره به زندگی بازگردند. اما از شایع‌ترین مشکلات کودکان طلاق استرس و فشار روحی است که آنها تحمل می‌کنند زیرا کودکان تمایل دارند پدر و مادر را در کنار یکدیگر ببینند و با آنها زندگی کنند.

کودکان معمولاً به‌طور سرگردان و همیشه کنار والدی زندگی می‌کنند که حضانت او را برعهده دارد و در کنار والد دیگر به صورت موقتی زندگی می‌کنند که در این صورت تا چند روز نگران بوده و آرامش ذهنی ندارند و بعد از هر بار جدا شدن از پدر و یا مادر احساس بی‌قراری و فشار روانی دارند، بنابراین بهترین وضعیت این است پدر و مادر وضعیت بهینه‌ای را برای فرزند در نظر بگیرند و در مقابل این مسائل انعطاف داشته باشند تا تأثیر کمتری روی کودکان داشته باشد و به خواسته‌ها و عقاید کودکان اهمیت بدهند.

دکتر شریفی یزدی معتقد است: صدماتی که از ناحیه طلاق والدین به کودکان وارد می‌شود به نظام شخصیتی آنها آسیب جدی وارد می‌کند و این مسئله از شوکی که بعد از طلاق می‌پذیرند بیشتر بوده و مشکلات آنها چندین برابر می‌شود. در صورت اهمال والدین و بی‌‌توجهی آنها به فرزندان، کودکان دچار دوگانگی ارزشی می‌شوند.

آسیب‌های اجتماعی

دکتر محسن ایمانی درباره احتمال آسیب‌های اجتماعی این دسته از کودکان در آینده می‌گوید: بعد از طلاق در صورت بی‌توجهی والدین وضعیت تحصیلی و آینده این دسته از کودکان وضعیت نابسامانی می‌گیرد.

در این میان پسران نسبت به دختران بیشترین آسیب‌ها را می‌بینند. در برخی موارد دیده شده است افسردگی مانع موفقیت آنان می‌شود و در حقیقت طلاق گردابی است که آرامش روح و روان آنها را در خود فرو می‌کشد.

دکتر شریفی یزدی می‌افزاید: زن و مرد بعد از جدایی مجبور هستند که به خاطر شیوه تربیتی کودک با یکدیگر صحبت کنند تا روش یکسان تربیتی به‌کار گیرند و از عمده‌ترین مشکلات اصلی این کودکان، دوگانگی نظام تربیتی است که بعد از طلاق والدین به آن دچار می‌شوند.

بدین معنا که شیوه تربیتی مادر یک مسئله و شیوه تربیتی پدر، نکات دیگری را به کودک می‌آموزد و او در شیوه تربیتی دچار تضادهایی می‌شود که ریشه این مشکلات در روش تربیتی نادرست والدین است.

دیدگاه اسلام

حجت‌الاسلام والمسلمین امرالله مختاری، مدرس دانشگاه می‌گوید: در دین مبین اسلام قانونگذار خداوند است بنابراین قانونی را که خداوند تعیین می‌کند تمام جوانب روحی و روانی انسان‌ها را برای میل به سعادت در نظر گرفته است.

برخی تعابیر دینی شکل الزام به خود گرفته است و جهت‌گیری این قوانین باعث جلب منفعت‌ها و مصلحت انسان می‌شود و برخی از این قوانین که انسان را از آن بازداشته است جهت جلوگیری از ضررها بوده است که آن اعمال و رفتار باعث می‌شده حیات انسانی به خطر بیفتد.

اما یکسری از قوانین در دین اسلام جنبه الزامی نداشته و آنها را خداوند به عهده افراد گذاشته است تا اگر مصلحت حقیقی افراد ایجاب کرد آنها بتوانند سعادت خود را با استفاده از عقل و درایت به‌کار گیرند.

این مدرس دانشگاه می افزاید: یکی از این قوانین، طلاق است. در دین اسلام همه مؤمنان دعوت به اتحاد، تعاون، همدلی، صفا و صمیمیت شده‌اند بنابراین اصل اولیه در اسلام این است که با مقوله طلاق به عنوان جدایی دو بنده از یکدیگر مخالف است اما اگر زن و مرد تحت هیچ عنوان نتوانستند در زندگی مشترک به سعادت برسند و ادامه زندگی مصلحت‌های حقیقی آنها را تهدید کرد در اینجا دین اسلام طلاق را به عنوان یک راه‌حل حلال، قرار داده است.

طلاق تحت شرایط خاص از دیدگاه اسلام و روایات بسیار به عنوان مغضوب‌ترین حلال‌هایی است که خداوند قرار داده است و دین اسلام خانواده‌ها را تحریک و تشویق کرده است تا آنجا که با سازوکار فرهنگی امکان مسالمت و تعامل مثبت وجود دارد هرگز در قدم اول به سراغ طلاق نروند

منبع: جهان نیوز