ضرورت بکارگیری روش های نوین تدریس

آموزش خوب وسامان یافته زمانی اتفاق می افتد که معلم طرح درس وبرنامه ای دقیق داشته باشدتا کلاسی خلاق و پویا ونیز سرشار از نشاط به بار آید. معلم بایستی پیش از ورود به کلاس برنامه درسی خود را آماده کرده و بداند که هدف های رفتاری ازدرس آن روزچیست، چه می خواهد انجام دهد و درس را چگونه می تواند ارائه کند و با چه شیوه ای، دانش آموزان را تحرک وتمرکز بخشدو آنها را در بحث های گروهی وکار های جمعی شرکت دهد تا کلاس درس نه تنها خسته کننده نباشد، که منبع انرژی والهام بوده و فراگیر را به هدف های آموزشی مورد نظر سوق دهد.

طرح درس، سامان بخشی تدریس و هدایت امور آموزش است لذا معلم باید بکوشد با خلاقیت وابتکار از روشی در تدریس استفاده کند که دانش آموزان، این گنجینه های اجتماع به علم آموزی هر چه بیشتر تشویق و برای جامعه آینده تربیت شوند. لذا استفاده از شیوه های نو از قبیل یادگیری از طریق همیاری (طرح معلم یار)، شیوه نمایشنامه ای، روش بحث گروهی و... در این راستا و ضرورت امروزین می باشد.

دوره ابتدایی از جذاب ترین دوره های تحصیلی هر انسان است، شاید بتوان گفت هیچ کس نمی تواندروز اول مدرسه و خاطره واهمیت آنرا انکار کند و معلم کلاس اول کسی است که نام او از اذهان پاک نمی شود.امید است با عنایت به آخرین یافته های بشر درشناخت اهمیت این گروه سنی و درک نقش و اهمیت فزاینده روانشناسی رشد ویادگیری درکودکان، سیستم آموزشی کشور ما به دوره ابتدایی بهای بیشتری داده وبداند که هرقدر در این زمینه سرمایه گزاری شود،به همان میزان نسل ونسل های بعدی مسئولانه تر وداناتر با خانواده و جامعه خود تعامل خواهند داشت. آیا این همان هدف پیش بینی شده (پیشگیری ازجرم خیزی و...) برای قوه قضاییه درقانون اساسی کشورمان نیست وآیا بهتر نیست این قوه وزین بخشی از بودجه خود را بامشارکت آموزش وپرورش دراین بخش سرمایه گزاری- آنهم پربازده و پرسود - نماید؟

همکاران عزیز شاغل در مقطع ابتدایی نیک می دانند که با استفاده از روش های جدید و تلاش مضاعف می توانند هم در خدمت اهداف پیش بینی شده در سیستم آموزشی بوده و هم از شادابی در محیط کارخود لذت ببرند.دیگر زمان آن گذشته است که همانند روش های سنتی،معلم تنها سخنران کلاس (روش معلم محور)باشد ودانش آموزتنها گوش داده و مسائل وموارد خواسته شده در کتاب را حل کند،بلکه می توان با شرکت دادن فراگیران در بحث و استفاده از شیوه کار گروهی، بر فرایند یاددهی –یادگیری در کلاس موجب اثرمتقابل و مضاعف گذاشته وباعث آشکارسازی توانایی ونبوغ وتبلور استعداد های دانش آموزان گردید.پس معلم باید روش های گوناگون تدریس را بکار گرفته و در هر موقعیتی از روش مناسب آن استفاده کند.

از روش های جدید تدریس می توان به یادگیری از طریق همیاری،شیوه نمایشنامه ای وبحث گروهی در مقطع ابتدایی اشاره کرد.

روش همیاری: در این روش معلم به دانش آموزان فرصت می دهد تا به صورت گروهی وهمیاری مطلبی را یاد بگیرند،در هر گروه تعدادی دانش آموز نا همگن قرار می گیرندو فعالیت می کنند.همبستگی و مسئولیت فردی، مشارکت در بحث و دو طرفه بودن پردازش بین شاگرد و معلم، کلاس را از یکنواختی خارج می کند. در این روش فعالیت ذهنی دانش آموزان سبب می شود که بتوانند در موقعیت های گوناگون،ارتباطات و تقسیم کار موفق باشند.گروه های ناهمگن که توانایی ها،استعداد های مختلف و نیز اطلاعات ناهمسان دارند،شکل می گیردو این تفاوت های فردی باعث کار آمدی هر چه بیشترگروه ودر نتیجه یادگیری می شود. در ابتدا معلم درباره ی اهداف درس و انتظاراتی که از دانش آموزان دارد، با آنان صحبت می کندوسپس به آنان زمان لازم داده می شودکه روی مطالب ویا فعالیت هایی که در اختیار آنها گذاشته می شود کار کنند و بالاخره نتیجه کار گروه ها توسط خود آنان به نمایش گذاشته می شود و در آخر معلم به ارزشیابی کار آنها می پردازد و نیز ممکن است که از گروه ها در این زمینه کمک گرفت یعنی خود گروه ها به ارزشیابی کار خود بپردازند.

بطور مثال دانش آموزان پایه سوم ابتدایی شکل مستطیل را می شناسند وبا تعریف محیط نیز آشنا شده اند ومحیط چند ضلعی ها را محاسبه کرده اند.معلم با رسم شکل مستطیل روی تخته از گروه ها می خواهد که بگویند محیط آن چند می شود؟ گروه ها به تفکر و مشورت می پردازندو بعد از زمان منطقی چنین پاسخ می دهند،رسول؛ نماینده گروه اول می گوید:اندازه طول چهار ضلع را با هم جمع می کنیم نماینده گروه دوم؛ محمد رفیع، اینگونه توضیح می دهدکه چون در مستطیل ضلع های روبرو با هم برابرند پس یک طول و یک عرض را با هم جمع و جواب را در دو ضرب می کنیم. پس اینگونه با مشارکت دانش آموزان از اندازه گیری محیط به صورت ابتدایی جمع اضلاع، به فرمول آن که هدف درس بودرسیده و دانش آموزان با تفکر و مشورت راه ساده تر را پیدا کردند.

روش بحث گروهی: مثلا معلم از دانش آموزان می خواهد در مورد تصویر های تمرین مورد نظر(شناخت مفهوم مصرف واسراف) بحث کنند بعد از زمان معین نیلوفر در مورد تصویر اول می گوید:شیر آب را محکم می بندیم. ثمین بستن شیر آب را هنگام مسواک کردن پیشنهاد می دهد و فاطمه در مورد تصویر سوم به خاموش کردن لامپ های اضافی اشاره می کند.در پاسخ سوال معلم از نتیجه ی بحث،هر یک با زبانی اسراف را نکوهش می کنند و فاطمه با زیرکی به آیه شریفه (کلوا واشربوا ولا تسرفوا)استناد می کند و اینگونه بحث به اسراف نکردن ومصرف صحیح که هدف درس بود، ختم می شود.

روش نمایش نامه ای: این شیوه نیز در مقطع ابتدایی بسیار مفید و موثر می باشد.در این روش دو یا چند دانش آموز مطلبی را به نمایش در می آورند بدون اینکه نیازی به مهارت بازیگری باشد.از امتیازات این روش اینست که دانش آموزان با نمایش وبازیگران ارتباط عاطفی برقرار می کنند.دقت و تمرکز حواس به حداکثر می رسدو یادگیری بهتر صورت می گیرد.ضمن اینکه این روش برای تقویت اعتماد به نفس و مقابله با کمرویی بسیار مفید است. حسن دیگر این روش آن است که موجب شادی وانبساط خاطرورغبت افزایی می شود.

به طور مثال دانش آموزان در درس "بخوانیم" می خواهند با اختراع تلفن و فواید آن آشنا شوند،سارا با اجرای نمایش در کلاس نشان می دهد که استفاده ی بیجا ازتلفن و اشغال نگهداشتن آن چه اتفاقاتی را ممکن است به بار آورد.سارا می خواهد به اورژانس زنگ بزندولی تلفن آنجا توسط یک فرد بیکارو بی فکراشغال است و...بعد از اجرای نمایش هر یک از دانش آموزان جمله ای می گویند:تلفن را اشغال نکنیم،برای کار های مهم از آن استفاده کنیم و....

واینگونه نیل به غایت درس ونهایت تعلیم فراهم می گردد.

آری معلم با روش های تدریس نوین درس را با زندگی عجین می سازد پس باید با بالا بردن سطح علمی خود،جهت ارتقای سطح دانش آموزان بکوشد.

رستگارمقدم - معلم ابتدایی مجتمع آموزشی پونا