ارتباط بین معلم و مشاور با دانش آموز

برقراری ارتباط در قالب چهار حالت زیر صورت می پذیرد:

1- روحی و روانی و عاطفی
2- اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی
3- تربیتی و رفتاری و خانوادگی
4- تحصیلی و هنری

برقراری رابطه مذکور از طرق زیر امکان پذیر می باشد:

1- به صورت کلامی(گفتاری)

2- به صورت غیر کلامی(زبان تن یا با ایما و اشاره و حرکات چشم و ابرو و...) می باشد

نکاتی را که باید در بخش کلامی رعایت و اجرا کنیم عبارتند از:

1- به آنها محبت کنیم: زیرا بعضی از دانش آموزان از نعمت محبت محروم اند یعنی حتی والدین آنها نسبت به آنها بی محبت اند و نسبت به آنها بی تفاوت می باشند.

2- به آنها توجه کنیم: آنها نیازمند مورد توجه واقع شدن هستند خصوصاً با توجه به برهه سنی که در آن واقع شده اند و نیز بعضی از آنها دوران خاص بلوغ را می گذرانند. که در این دوران نیاز دارند تا مورد توجه و مطرح شدن قرار گیرند.

3- به آنها احترام بگذاریم و عزت بدهیم: آنها دوست دارند مورد احترام واقع شوند خیلی از آنها درون خانواده مورد تحقیر و سرزنش قرار می گیرند که این کار باعث سرخوردگی و منزوی شدن دانش آموز می گردد. به منظور پیشگیری از این مسئله با احترام گذاشتن به آنها می توان به نوعی جبران وضعیت نامساعد منزل بود به این ترتیب وضعیت بالانس می شود و قابل کنترل خواهد بود.

4- به احساسات آنها توجه کنیم: اگر دانش آموز در کلاس نسبت به جلسات قبل تغییر کرده بود بی توجه از کنار این حالات آنها نگذریم تا احساس کنند درکشان کرده ایم و آمادگی همکاری و یاری رساندن به آنها را داریم
بیان حالاتی چون(گریه غیر معمول، خنده و یا تغییر روحیه و....)توجه به تغییر احساسات آنهاست.

5- به آنها شخصیت دهیم: افراد با توجه به فرهنگ های خاص خانوادگی و شیوه های تربیتی و الگویی بخصوص، دارای شخصیت های متفاوتی هستند. که در این جا معلم باید مقداری متفاوت عمل کند. متناسب روحیه و شخصیت هر فرد که خاص خودش است باید با او برخورد کرد. و این را در نظر داشته باشیم که همه آنها نیازمند ارزشمند بودن و مهم واقع شدن و شخصیت داشتن هستند.

6- از آنها تعریف و تمجید کنیم: که این تعریف و تمجید از آنها به دو گونه می باشد.
تعریف و تمجید:
الف- نوع مخرب: در صورتی که در جهت ارزیابی(سنجش) دانش آموز باشد.
ب- نوع سازنده: در صورتی که در جهت قدردانی از تلاش دانش آموز باشد.

7- تشویق کنیم و از تنبیه کمتر استفاده کنیم: تحقیقات نشان داده تشویق بیشتر از تنبیه مثمر ثمر است تشویق بهتر است در جمع صورت بگیرد و تنبیه در تنهایی در غیر اینصورت نتیجه عکس می دهد.
سعی کنیم تنبیه را کمتر بکار ببریم زیرا تنبیه مانع از بد رفتاری نمی شود بلکه موضوع را حادتر و در خود نهادینه می کند.

8- به آنها اعتماد به نفس بدهیم: بعضی از آنها بنا به دلایل خاص خانوادگی و شیوه تربیتی از اعتماد به نفس پایینی برخوردارند به آنها کمک کنیم تا بتوانند تواناییهای خود را بشناسند و بر همین مبنا اعتماد به نفس بگیرند.

9- از شدت ترس و اضطراب آنها بکاهیم: این موضوع یکی از موانع ارتباطی بین معلم و دانش آموز است. دانش آموزانی که از نمره و یا امتحان ترس دارند به آنها نگوییم این که ترس ندارد یا اگر درست خوانده باشی نباید بترسی زیرا همین باعث شدت ترس و اضطراب آنها می شود.

10- آنها را برای موفقیت تقویت کنیم: زمینه بالفعل شدن تواناییهای بالقوه و درونیشان را فراهم آوریم و به آنها بفهمانیم که توانمند هستند.

11- بر نقاط قوت آنها تاکید کنیم: زیرا تاکید و یادآوری نقاط مثبت باعث تثبیت نقاط مثبت و بالعکس آن؛ یادآوری و تاکید بر نقاط منفی باعث تثبیت نقاط منفی می شود. با یادآوری نقاط قوت به آنها کمک می کنیم تا بتوانند آن طور باشند که باید باشند.

12- درباره زندگی خانوادگی خود برای آنها صحیت کنیم: یکی از عواملی که دانش آموزان را جذب می کند گفتگو درباره مسائل خانوادگی است چه اشکالی دارد بگوییم چند تا بچه داریم نام آنها چیست و...
تا بدین وسیله دانش آموز احساس راحتی بیشتر و سبب افزایش علاقه او نسبت به خود باشیم تا بدین وسیله بهتر همدیگر را دریابیم.

13- ارزشمند ترین چیزی که می توانیم در اختیار دانش آموز قرار دهیم وقتمان است که به آنها هدیه کنیم:سعی کنیم در زنگهای تفریح ساعات فوق برنامه، روزهای غیر کاری و آزاد دیگر با دانش آمور ارتباط برقرار کنیم.

14- از برچسب زدن و بکار بردن القاب ناخوشایند دوری کنیم: زیرا تصویر ذهنی دانش آموز نسبت به خودش همان چیزی می شود که ما آنها را ملقب می کنیم.

15- تمسخر، استهزاء، عیب و ایراد، نکته بینی، متلک و تعنه را بکار نبریم: زیرا اینها عوامل ایجاد تنفر در رابطه دو طرفه است.

16- زیبائیها و خوبیهایشان را یادآورشان کنیم: اما با زبان و رفتار مهربان و ملایم زیرا در غیر اینصورت عامل تخریب کننده دارد و او نسبت به خوبیهای خود بدبین و دید منفی پیدا می کنند. گاه دیده شده به منظور یاد دادن خوبیها و زیبائیها از پتک استفاده می کنند با سرزنش و پتک هیچ چیز را آموزش ندهیم.

17- حرف نیش دار نزنیم: زیرا مخرب است مثلا چقدر کندی کی می خواهی درس بخوانی همین حرف ها باعث تاثیرات منفی در دانش آموز می شود.

18- دانش آموزان را با یکدیگر مقایسه نکنیم.

19- در حضور دانش آموزان مطالعه کنیم: در زمان های اضافی جلسه تدریس اگر به دانش آموزان وقت استراحت داده ایم ما به مطالعه بپردازیم تا بدین وسیله آنها مطالعه کردن را یاد بگیرند. فکر نکنیم همیشه باید تدریس داشته باشیم گاه لازم است آموزش غیر کلامی بدهیم.

20- زمانی که در مدرسه حادثه ای ناگوار اتفاق می افتد عادی برخورد نکنیم: نسبت به موضوع پیش آمده نکات آموزنده ای در کلاس مطرح کنیم و اگرحادثه غم انگیز است احساس تاسف و تاثر خود را نشان دهیم و اگر حادثه ای شاداب و نشاط آور است احساس شادی خود را نشان دهیم.

21- اگر از چیزی می ترسیم ترسمان را نشان ندهیم: این ترس در هر زمینه ای می تواند باشد: مثلاً ترس از حیوان، و یا از جانوری که وارد کلاس شده

22- نگاهمان به دانش آموزان یکسان و عادلانه باشد.
همه را به یک چشم نگاه کنیم.

23- ریاست مآبانه رفتار نکنیم: بلکه دوستانه به آنها بگوییم که مثل خواهر و یا دوست و مادرشان هستیم تا احساس دوستی و نزدیکی کنند و ترس درونی از معلم را کنار بگذارند.

24- اگر دانش آموز از ما تخفیف خواست به او تخفیف بدهیم.

25- در صورتیکه اعمال سیاست انظباتی می کنیم از سیاست ترحم بپرهیزیم. یعنی اینکه موضوعات را با یکدیگر دخیل نکنیم.

26- انگیزه نوشتن را در دانش آموز تقویت کنیم: مثلاً مطلبش را بخوانیم و بگوییم جالب بود اما وقتی می خواندم تصور می کردم اگر بیشتر بود چه خوب می شد.

27- گاهی لازم است به آزمون ها و پرسش هایی که می گیریم نمره کمی ندهیم: بلکه نمره کیفی

28- به نحوه درس خواندن دانش آموز نظارت کنیم: بدون قضاوت و ایرادگیری بلکه آمیخته با قدردانی

29- از دانش آموزان دعوت کنیم تا در کارهای کلاسی همکاری داشته باشند

30- پرسش از درس و یا.... به صورت نیش دار مطرح نکنیم.
برای مثال اگر سوال کردیم بزرگ ترین قاره جهان چه نام دارد او اشتباه جواب داد مسخره نکنیم که نه می شود آمریکا یا....

31-اگر دانش آموز مشکلی داشت و به ظاهر متوجه شدیم به او کمک کنیم: اما وارد حریم خصوصی شخصی او نشویم.

32- ساعاتی از کلاسمان را برای صحبت کردن با دانش آموزان قرار دهیم: اما از نصیحت کردن، موعظه کردن و امر و نهی و... بپرهیزیم زیرا آنها از این چیزها خسته اند. بلکه باید با رفتارمان و تعریف کردن ماجرا و یا.... ین هدف را دنبال کنیم.

33- گاهی ناسازگاری دانش آموز نشانه عدم موفقیت او در درس است: گاه دانش آموز حاضر است تنبیه و بدرفتاری را بپذیرد و اما بخاطر اینکه مورد تمسخر واقع نشود مطلبی را که بلد نیست نمی پرسد ما باید این دسته از دانش آموزان را تشخیص دهیم.

34- کوچکترین رفتار ما نقش کلیدی در وضعیت دانش آموز دارد: و حتی ممکن است آینده و سرنوشت او را بسازد. باید رفتار معلمان سنجیده و حساب شده باشد. مثال دانش آموزی از درس زبان نمره بد گرفت و معلمش زیر برگه اش نوشت تو اگر درس خوان بودی که نمرات تک نمی شد یا همه چیز در تغییر و تغیر است جز تو.

35- نظرات دانش آموزان را نسبت به خودتان، رفتارتان،شیوه تدریس تان، برخورد و یا... بپرسیم: که این امر از طریق گروهی و یا...فردی امکان پذیراست.(حتی می توانند نظرات خود را به صورت یادداشت ارائه کنند و این یادداشت ها بدون اسم باشد)

36- در حین توضیح دادن درس در بین جمع به صورت فردی نیز نگاه کنیم: لازم است گاه به یک دانش آموز نگاه کنیم و با لبخند درس را ادامه دهیم و به همین صورت علاوه برگروهی به صورت فردی نیز در حین درس نشان دهیم که حواسمان به همه دانش آموزان است.

37- به دانش آموزان اجازه دهیم تا جایی که امکان دارد بر حسب دلخواه خود مکان نشستن را انتخاب کنند: مگر اینکه مشکل بوجود بیاورند. نیازی نیست بر حسب قد، ترتیب اسم و یا... بنشینند.

38- دانش اموزان در این سن احساس استقلال دارند به استقلال آنها اهمیت دهیم و به آنها احترام بگذاریم.

39- در مقابل موضع دانش آموز عقب نشینی نکنیم: دانش آموزان باید بدانند تصمیمی و یا شیوه ای را که در پیش گرفته ایم قابل تغییر نیست و میدان را ترک نمی کنیم مگر اینکه لازم باشد و یا تغییراتی حادث گردد.

40- اگر منتظر بهترین نتیجه باشیم به دست خواهد آمد:اغلب پیش بینی معلمان به واقعیت می پیوندد. اگر مثبت فکر کنیم مثبت پیش می آید و به دانش آموزان نیز بیاموزیم به این گونه فکر کنند و از منفی گرائی و منفی بافی بپرهیزیم.

41- در جلسه اول تدریس درباره شیوه تدریس و هدف های آموزش و یادگیری و... و نیز ارائه اطلاعات شخصی خود و دریافت اطلاعات شخصی آنها بپردازیم.

42- به دانش آموزان کمک کنیم تا مسئولیت پذیر شوند.

43- به دانش آموزان کمک کنیم تا بتوانند خودشان تصمیم بگیرند.

44- گاه لازم است آنها را در احساسات خود سهیم کنیم: شادی و ناراحتی و....و یا احساس خود را نسبت به موضوع و یا مطلب خاصی را از آنها نظرخواهی کنیم و بدین طریق به آنها ارزش دهیم.

45- به آنها کمک کنیم تا برنامه روزانه تهیه کنند: تا بدین وسیله نظم و نقش را در زندگی بیاموزند.

46- سعی کنیم به گفته های آنان اعتماد کنیم و حتی اگر دروغ و غیر واقعی بود به آنها بگوییم حرف آنها را پذیرفته ایم تا به مرور خودشان متوجه اشتباهشان شوند.

47- برنامه ها و مراسمات آموزشی را در مدرسه جدی بگیریم.

48- از فعالیت های فوق برنامه حمایت و استقبال کنیم.

49- وضعیت فرهنگی دانش آموزان را ملاحظه کنیم:هر دانش آموز مطابق فرهنگ خاص خانوادگی خود برخورد و انتظار برخورد دارد.

50- گاهی لازم است مثل بچه ها فکر کنیم.

51- احساس نکنیم همیشه باید برای دانش آموز جواب داشته باشیم.

52- گاهی ممکن است دانش آموز دچار ناهنجاری و نقصان باشد این اقتضای سن و نشانه اجتماعی شدن و جامعه پذیری اوست با این موضوع او کنار بیاییم.

53- دانش آموزان را گروه بندی کنیم: و به صورت هفتگی گروهها را با ترتیب اولویت تشویق و انتخاب کنیم و نیز نماینده کلاس را به صورت هفتگی انتخاب کنیم تا همه دانش آموزان از این موقعیت بهره مند گردند.

54- از بین دانش آموزان بصورت دوره ای دو یا چند دستیار انتخاب کنیم: تا بدین ترتیب به آنها در توانمند شدن یاری کرده باشیم.

55- نظر آنها را نسبت به معلمهای سال گذشته شان پیگیری کنیم: و اینکه آیا از آنها احساس رضایت داشته اند یا نه و اگر رضایت داشته اند علت علاقه را پیگیری کنیم و از این نکات مثبت استفاده کنیم.

56- به آنها بگوییم در این کلاس اشتباه کردن مجاز است و انسان ممکن است اشتباه کند: اما نباید بر اشتباه خود مصر باشد و از اشتباهات بعنوان کلید و تجربه راه آینده استفاده کنند و نباید اشتباه خود را توجیه کند.
اشتباه کردن برای اصلاح کردن است- اصلاح با ارزش است پس به اصلاح بها دهیم.

57- به آنها بگوییم به ما نامه بنویسند: در هر زمینه ای که دوست داشته باشند بدون نام و نشان یا با هر نام و نشان به هر صورت که دوست دارند در نامه با ما حرف بزنند.

58- در مقابل شیوه برخورد نامناسب دانش آموز مناسب برخورد کنیم: مثال معلمی وارد کلاس شد دانش آموز مخالف مقداری پوست پرتقال روی میزش گذاشته بود. معلم با خونسردی گفت ای کاش بجای پوست پرتقال مغزپرتغال روی میز بود.

59-از موضع ترس و قدرت با آنها صحبت نکنیم.

60- خشم خود را فرو نشانیم+ یأس را در خود و در آنها از بین ببریم.

61- والدین دانش آموزان را بخواهیم و با آنها صحبت کنیم: زیرا تعامل بین معلم و والدین باعث رضایت کامل طرفین و بهینه شدن اوضاع درسی، رفتاری و... می شود و باعث می شود تا دانش آموزان و والدین به وظایف خود آگاه شوند.

62- در صورتیکه دانش آموز صحبت می کند صحبت او را قطع نکنیم: و با ارائه علامت به او تائیدیه دهیم.

63- مشوق خود مختاری آنها باشیم.

64-با جملات لفظی و دوستانه با دانش آموزان صحبت کنیم.

65-هرگز آنها را با بهره هوشی نسنجیم.

66-در برقراری ارتباط از آنها نظر خواهی کنیم.

67- در شیوه تدریس از آنها نظر خواهی کنیم.

ویژگی هایی که معلم باید داشته باشد:

1- برداشت ذهنی دانش آموز را انکار نمی کند.
2- احساسات دانش آموز را موضوع بحث قرار نمی دهد.
3- منکر خواسته های دل دانش آموز نمی شود.
4- ذوق و سلیقه دانش آموز را مورد تمسخر قرار نمی دهد.
5- نظرات دانش آموز را بی ارزش جلوه نمی دهد.
6- او را از مقام و منزلتی که دارد پایین نمی آورد.
7- تجربه دانش آموز را موضوع بحث قرار می دهد.
8- حالت روحی و روانی دانش آموز را می شناسد.
9- دانش آموز را خوار نمی کند.

نقشهایی که معلم می تواند بپذیرد:

1- معلم به عنوان مشاور
2-معلم به عنوان الگو
3- معلم به عنوان مهندس محیط
4- معلم به عنوان مدیر جلسه
5- معلم به عنوان رهبر
1- برنامه ریزی تحصیلی
6- معلم به عنوان کارشناس آموزشی برای
2-تقویت بنیه علمی و....

دانش آموزان را گروه بندی کنیم: رده سنی 7 تا 16 سالگی دوره پرورش شخصیت روانی،عقلی و بدنی را می گذرانند در این سن نوجوانان به هم سالان خود علاقه شدید نشان می دهند و تحت تاثیر آنان هستند با گروه بندی به قاعده می توانیم به اهدافمان و تقویت و تشویق توانمندیهای دانش آموزان و نیز به نکات مثبت برسیم.

منبع: تبیان